Βόρεια της Αρναίας και σε απόσταση 2 χιλιομέτρων περίπου, βρίσκεται το κωνοειδές ύψωμα του Προφήτη Ηλία (υψ. 688 μ.), όπου στην κορυφή του είναι κτισμένο το ομώνυμο εξωκκλήσι. Στο ύψωμα αυτό σώζονται ερείπια τειχών της κλασσικής περιόδου (5ος – 4ος αι. π.Χ.) και της βυζαντινής περιόδου. Οι κλασσικές αρχαιότητες βρίσκονται στην βάση και στις πλαγιές του υψώματος, ενώ οι βυζαντινές...

Στο πρώην μετόχι Προσφόριον της μονής Βατοπεδίου, το οποίο μαρτυρείται τον 11ο αιώνα, ανεγέρθηκε πριν τον 14ο αιώνα ο πύργος της Ουρανούπολης, που προφανώς ανήκε σε ευρύτερο κτιριακό συγκρότημα. Στην πορεία των χρόνων δέχθηκε πολλές επισκευές μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα που απέκτησε τη σημερινή του μορφή. Αποτελείται από τον μπαρμπακά, ένα κτίριο διώροφο προσκολλημένο στην ανατολική πλευρά του,...

Τα Μαριανά είναι μια περιοχή σε απόσταση περίπου 4χλμ. βόρεια από την Όλυνθο. Στα βυζαντινά χρόνια υπήρχε εκεί ένα χωριό με το ίδιο όνομα. Στα τέλη του 14ου αι. η περιοχή έγινε κτήμα της Αθωνικής Μονής Δοχειαρίου. Τότε (γύρω στο 1375) η Μονή έκτισε τον Πύργο για την προστασία των κτημάτων της. Είναι καλοκτισμένος και ίσως ο πλέον αξιόλογος από...

Ο πύργος της Κρούνας βρίσκεται στην Ιερισσό, είναι τετραγωνικής κάτοψης, εξωτερικών διαστάσεων 8Χ8 μ. και περιβάλλεται από λιθολογημένο τειχόκαστρο. Η απόληξη των τοίχων έχει καταρρεύσει, το σημερινό ύψος κυμαίνεται από 11,5 έως 13,5 μέτρα περίπου. Πρόκειται για τον πύργο του μετοχίου που κατείχε στην περιοχή η αθωνική μονή Χελανδαρίου μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, ο οποίος θα...

Στο κέντρο της Γαλάτιστας βρίσκεται ο βυζαντινός πύργος, ένα οχυρωματικό κτίριο με ισχυρούς πεσσούς στους εξωτερικούς τοίχους. Σήμερα σώζεται σε ύψος περίπου 16μ. και στο εσωτερικό του διαμορφώνονται τρία επίπεδα. Οι αρχαιολογικές εργασίες που έγιναν στο μνημείο οδήγησαν στη χρονολόγησή του στον 11ο και στον 14ο αιώνα, ενώ μετά την αναστήλωση και την αποκατάστασή του απέκτησε τη σημερινή του μορφή....

Το διατείχισμα της Κασσάνδρειας βρίσκεται στο βόρειο όριο του οικισμού της Νέας Ποτίδαιας και εκτείνεται σε μήκος περίπου 1200μ. από τον Τορωναίο κόλπο ανατολικά μέχρι τον Θερμαϊκό στα δυτικά. Χτίστηκε στα υστερορωμαϊκά χρόνια, επισκευάστηκε τον 6ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό και ξαναεπισκευάστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα, από το δεσπότη της Θεσσαλονίκης, Ιωάννη Ζ’ Παλαιολόγο και λίγο αργότερα από...

Η οθωμανική πόλη των Σιδηροκαυσίων αναπτύχθηκε την περίοδο μεταξύ 15ου και 17ου αιώνα στα δυτικά του οικισμού των σημερινών Σταγείρων Χαλκιδικής. Ένα από τα δημόσια κτίσματα της πόλης, που διατηρήθηκε σε αρκετά καλή κατάσταση είναι το οθωμανικό λουτρό. Ιδρύθηκε πιθανώς από τον Ισχάκ Πασά, μεγάλο βεζίρη και αργότερα βαλή της Θεσσαλονίκης, πριν το 1487, και αποτελούσε πρόσοδο για τη λειτουργία...

Η παλαιοχριστιανική βασιλική της Ελιάς βρίσκεται στην επίπεδη και χαμηλή κορυφή της μικρής χερσονήσου «Μυτάρι», σε απόσταση 10 χλμ. από τη Νικήτη προς το Νέο Μαρμαρά. Πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική, κτίσμα του 5ου αι., η οποία ήταν διακοσμημένη με τοιχογραφίες και ψηφιδωτό δάπεδο στο μεσαίο κλίτος. Ο ναός καταστράφηκε πιθανώς τον 6ο αι., αλλά επισκευάστηκε και λειτούργησε πάλι για...

Η παλαιοχριστιανική βασιλική της Ιερισσού (4ος–6ος αι.), βρίσκεται στην περιοχή της παραλίας του οικισμού. Πρόκειται για μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με αίθριο. Το μήκος της φθάνει σχεδόν τα 50 μ. μαζί με το αίθριο και την κόγχη. Όπως ήταν αναμενόμενο η βασιλική της Ιερισσού είναι έντονα λιθολογημένη, και η λιθολόγησή της άρχισε πολύ νωρίς, ίσως και μέσα στον 10ο αι.,...

Ένα μνημείο σε λειτουργία, που περικλείει ορατή την ιστορία του. Ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Στεφάνου Αρναίας αποκαλύπτει μέσα από το γυάλινο δάπεδό του τις προηγούμενες φάσεις του, που ξεκινούν στα πρώτα χριστιανικά χρόνια.

Ο ενοριακός ναός του Αγίου Αθανασίου Συκιάς Χαλκιδικής βρίσκεται στο κέντρο του παλαιού οικισμού. Πρόκειται για μια τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα και γυναικωνίτη. Οι εργασίες ανέγερσης του ναού ξεκίνησαν το Δεκέμβριο του 1818 και ολοκληρώθηκαν το 1819. Το 1821 μέρος του ναού καταστράφηκε από τις τουρκικές δυνάμεις και επισκευάστηκε το 1830. Ο ναός συνδέεται άμεσα με τα επαναστατικά γεγονότα...

Στο χώρο της Νέας Καλλικράτειας, κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια δημιουργείται ένα πόλισμα, που είχε ζωή από τον 4ο έως τα τέλη του 6ου αι μ.Χ. Στο νοτιοανατολικό τµήµα του οικισµού έχει εντοπιστεί τμήμα επιμήκους ορθογώνιου κτιρίου αποθηκευτικού χαρακτήρα και κάποια αποσπασματικά οικιστικά κατάλοιπα. Στο νοτιοδυτικό τµήµα του οικισμού ανευρέθηκαν δύο ζεύγη ληνών και τμήμα μιας βασιλικής (κόγχη ιερού βήματος και...

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας βρίσκεται στο 32ο χιλιόμετρο της επαρχιακής οδού Θεσσαλονίκης-Πολυγύρου. Είναι κτισμένη στις νότιες υπώρειες του όρους Ομβριανού, που δεσπόζει πάνω από τον κάμπο των Βασιλικών. Η Μονή ιδρύθηκε σύμφωνα με την παράδοση στα τέλη του 9ου αιώνα από την αυτοκράτειρα Θεοφανώ, πρώτη σύζυγο του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού. Κατά...

Νοτιοδυτικά του οικισμού του Παλαιοχωρίου, στην κορυφή ενός απόκρημνου λόφου στην ευρύτερη περιοχή με το τοπωνύμιο Νέπωσι, βρίσκεται το Καστέλλι Από την ανασκαφική έρευνα προέκυψε, ότι το οχυρωματικό περιτείχισμα περίπου 503 μέτρων από αργούς (ακατέργαστους) λίθους και ασβεστοκονίαμα που περιβάλλει το κάστρο και σώζεται σε ύψος μέχρι και 4 μέτρων, περιλαμβάνει πιθανότατα τρεις οικοδομικές φάσεις, που ξεχωρίζουν στο ύψος και...