Αρχαιολογικοί Χώροι

Το ιερό του Ποσειδώνα στη χώρα της αρχαίας Μένδης εντοπίστηκε στη νότια ακτή του αμμώδους ακρωτηρίου Ποσείδι, 4 χλμ. δυτικά του οικισμού της Καλάνδρας, δίπλα στον Φάρο. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ήταν το αρχαιότερο ιερό στον βορειοελλαδικό χώρο και φαίνεται ότι ιδρύθηκε από Ερετριείς αποίκους, παράλληλα με την πόλη της Μένδης, ήδη από τον 12ο αι. π.Χ.

Αποκαλύφθηκαν τα ερείπια τεσσάρων λατρευτικών κτηρίων που εφάπτονταν ή βρίσκονταν τα ένα πάνω στο άλλο, λόγω έλλειψης χώρου. Το αρχαιότερο (ΣΤ) ανήκει στον 11ο αι. π.Χ., αποτελεί το πρωιμότερο έως σήμερα με αποκλειστικά λατρευτική χρήση στη Μακεδονία και ένα από το πρωιμότερα σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο. Πρόκειται για ένα κτήριο μονόχωρο, αψιδωτό, μικρών σχετικά διαστάσεων, με λίθινη θεμελίωση και πλίνθινη ανωδομή. Το διαδέχθηκε στα τέλη του 7ου με αρχές του 6ου αι. π.Χ. ένα οβάλ κτίσμα (Γ), στο εσωτερικό του οποίου βρέθηκαν πολλά αντικείμενα που ήταν αφιερώματα ναυτικών στον Ποσειδώνα. Από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. χρονολογείται ένα ορθογώνιο κτήριο (Β), ενώ ο κύριος ναός (Α), ένα ορθογώνιο κτίσμα με πρόναο και επιμήκη σηκό, προέρχεται από τα μέσα περίπου του 5ου αι. π.Χ. Όλα τα κτήρια σώζονται μόνο έως το ύψος των θεμελίων.

Από την περίοδο ακμής του ιερού, στον 6ο και 5ο αι. π.Χ. χρονολογούνται τα πολυάριθμα αγγεία, εγχώρια ή εισηγμένα από διάφορα εργαστήρια που αποτελούσαν αναθήματα στο ιερό ή χρησιμοποιούνταν για τις τελετουργίες. Πρόκειται κυρίως για αττικές κύλικες με εγχάρακτες επιγραφές, μέσα από τις οποίες πιστοποιείται η λατρεία του θεού Ποσειδώνα
Το ιερό στο Ποσείδι συνέχισε να είναι σε χρήση έως τα ελληνιστικά χρόνια, ενώ αργότερα στον χώρο εγκαταστάθηκαν εργαστήρια.

Βιβλιογραφία

Ι. Βοκοτοπούλου, Ποσείδι, Το ιερό του Ποσειδώνα στη Χαλκιδική, Θεσσαλονικέων Πόλις 2, 1997, 18-23
Σ. Μοσχονησιώτη, Μένδη-Ποσείδι, στο Α. Βλαχόπουλος – Δ. Τσιαφάκη (επιμ.), Αρχαιολογία. Μακεδονία και Θράκη (εκδόσεις Μέλισσα) Αθήνα 2017, 374-377
Σ. Μοσχονησιώτη, Ιερό του Ποσειδώνα στο Ποσείδι, Μελέτες για την αρχαία Μακεδονία. Προς τη γένεση των πόλεων, https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/macedonia/cities/page_020.html?prev=true (08.06.2023).