Αρχαιολογικοί Χώροι

Το 1994, παραχωρήθηκε από τo Δήμο Ιερισσού στην τότε ΙΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το οικόπεδο με αριθμό 28, προκειμένου να αξιοποιηθεί ανασκαφικά, προς ανάδειξη του αρχαίου νεκροταφείου. Το έργο «Κέλυφος προστασίας και ανάδειξης τμήματος του αρχαίου νεκροταφείου της Ακάνθου Χαλκιδικής», εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονία – Θράκη (2007-2013)» της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2010 και περαιώθηκε τον Ιούλιο του 2013.
Σκοπός του έργου, ήταν να αποκαλυφθεί και να παρουσιασθεί στο κοινό ένα μικρό, έστω, τμήμα του νεκροταφείου της αρχαίας Ακάνθου, το οποίο να παραμείνει όπως ανασκάφθηκε στη θέση του (in situ) και να προστατεύεται με ένα κέλυφος, που θα λειτουργεί και θα σημαίνει, με διακριτικό τρόπο, το δημόσιο πολιτιστικό του χαρακτήρα, ανταποκρινόμενο στις ανάγκες της σύγχρονης αισθητικής . Για να κρατηθεί η εικόνα της ανασκαφής όσο το δυνατόν πιο αυθεντική , προηγήθηκε η ανασκαφική έρευνα στην περιοχή των θεμελίων και η κατασκευή του κτιρίου . Εν συνεχεία, πραγματοποιήθηκε η έρευνα των ταφών στο εσωτερικό. Από τους συνολικά 163 τάφους που ερευνήθηκαν, σήμερα εκτίθενται στο κοινό οι 84 .
Το οικόπεδο εντάσσεται στα όρια του παράλιου νεκροταφείου της αρχαίας πόλης και οι ταφές εντοπίστηκαν σε τρία επάλληλα επίπεδα, κάτω από λεπτή επιφανειακή επίχωση πάχους 40-60εκ. Οι ταφές, ως επί το πλείστον, χρονολογούνται από την αρχαϊκή ως και την ελληνιστική περίοδο. Τυπολογικά οι τάφοι ανήκουν στις γνωστές πια κατηγορίες, που εντοπίζονται στο νεκροταφείο της Ακάνθου κατά τα 50 χρόνια της ανασκαφής του. Αριθμητικά προηγούνται οι λακκοειδείς τάφοι, (απλοί ή με τοιχώματα καλυμμένα από πηλό), ακολουθούν οι εγχυτρισμοί και οι κεραμοσκεπείς ταφές, οι οποίες φιλοξενούν, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, παιδικούς – βρεφικούς σκελετούς. Οι πήλινες σαρκοφάγοι που εντοπίστηκαν, είτε απλές ακόσμητες, είτε με ανάγλυφο Ιωνικό κυμάτιο στο περιχείλωμά τους, ήταν σχετικά φτωχές σε κτερίσματα, με εξαίρεση τη σαρκοφάγο με αρ. ταφής 12.922, η οποία φιλοξένησε την ταφή τριών νεκρών και ο αριθμός των κτερισμάτων της ξεπέρασε τα 26. Ζωγραφικός διάκοσμος σώθηκε στις δύο από τις τρεις σαρκοφάγους, που ανήκουν στις λεγόμενες Κλαζομενιακού τύπου, όπως επίσης και στο κάλυμμα της σαρκοφάγου με αρ. 12.927. Τα ταφικά πιθάρια αντιπροσωπεύουν το 5% περίπου του συνόλου των τάφων και διαφοροποιούνται μεταξύ τους τυπολογικά και ως προς το μέγεθος, με ένα από τα μικρότερα να κοσμείται με πλαστικό σχοινοειδή δακτύλιο στον ώμο, ακολουθώντας την παράδοση των ταφικών πιθαριών του γειτονικού νεκροταφείου της Εποχής του Σιδήρου .
Το έθιμο της καύσης, που πραγματοποιήθηκε σε 20 περιπτώσεις και έγινε είτε σε απλούς είτε σε ορθογώνιους λάκκους που επενδύθηκαν με πλιθιά. Ιδιαίτερη είναι η περίπτωση της ταφής με αρ.13.007, κάποια από τα οστά της οποίας συγκεντρώθηκαν στην ερυθρόμορφη πελίκη, που τοποθετήθηκε μέσα στον τάφο, πίσω από την περιοχή του κεφαλιού της νεκρής.
Τα κτερίσματα του συγκεκριμένου οικοπέδου (ληκύθια, σκυφίδια, ειδώλια, κοσμήματα, νομίσματα κ.ά.) χαρακτηρίζονται από ποικιλομορφία και είναι προϊόντα ντόπιων και ξένων εργαστηρίων. Ξεχωριστό εύρημα, που υποδηλώνει και τις μεταφυσικές αναζητήσεις των κατοίκων της αρχαίας Ακάνθου, είναι και το μολύβδινο διπλωμένο και καρφωμένο με σιδερένιο καρφί έλασμα (κατάδεσμος) που βρέθηκε στην επίχωση της ταφής με αρ.12.962.

Βιβιογραφία

Μισαηλίδου-Δεσποτίδου, Β., Νασιώκα, Ο., Νιαούρης, Ι., «Αρχαιολογική έρευνα και ανάδειξη τμήματος του νεκροταφείου της αρχαίας Ακάνθου», Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη 27, σσ. 365-370.