Μουσεία

Το κτιριακό συγκρότημα του πρώην μετοχίου της αθωνικής μονής  Αγίου Παντελεήμονος απλώνεται σε μία έκταση περί τα 27 στρέμματα, σε μία αγροτική περιοχή έξω από τον οικισμό των Νέων Φλογητών στη δυτική ακτή της Χαλκιδικής.

Στην περιοχή υπήρχε μετόχι της ομώνυμης μονής, ήδη από τα βυζαντινά χρόνια, με πρώτη γραπτή αναφορά σε ένα χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου του 1311. Κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο το μετόχι μνημονεύεται σε πηγές του 1569, όπου αναφέρονται, εκτός από οικήματα και όλες οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις του. Στα νεότερα χρόνια, και ειδικά μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, και στις εγκαταστάσεις του μετοχίου λειτούργησε ένα νοσοκομείο του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες για την περίθαλψη των ασθενών. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής (1941-1944) το συγκρότημα μετατράπηκε σε τοπική έδρα των κατοχικών δυνάμεων. Σε αχρηστία μετά την αποχώρησή τους, το συγκρότημα καταστράφηκε από πυρκαγιά τον Ιούνιο του 1960 και αφέθηκε στη φθορά του χρόνου. Το 1999 ολόκληρος ο χώρος αποδόθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο ενέκρινε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο της τοπικής Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων για τη δημιουργία και λειτουργία εκεί ενός κέντρου προβολής του βυζαντινού πολιτισμού της Χαλκιδικής.

Από το αρχικό μετοχιακό συγκρότημα δεν εντοπίστηκαν οικοδομικά κατάλοιπα. Από το μεταβυζαντινό, ωστόσο, διατηρήθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό τρία βασικά κτίρια, των οποίων η αποκατάσταση άρχισε και ολοκληρώθηκε με σκοπό τη φιλοξενία όλων των δράσεων του κέντρου. Το μεγάλο, διώροφο κτίριο με το παρεκκλήσιο (Κεντρικό Κτίριο), ανεγέρθηκε το 1884 και είναι αυτό που στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο Χαλκιδικής και τη μόνιμη έκθεσή του. Δίπλα σε αυτό βρίσκεται το Παλαιό Κτίριο, οικοδόμημα του 1853, στο οποίο φιλοξενούνται οι περιοδικές εκθέσεις, οι συνεδριακές και άλλες εκδηλώσεις που σχετίζονται με τον πολιτισμό της Χαλκιδικής. Στο τρίτο κτίριο, ένα ισόγειο οικοδόμημα του 1909, λειτουργεί το Ανοικτό Κέντρο Συντήρησης Αρχαιοτήτων, όπου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί πάνω σε θέματα συντήρησης των αρχαιοτήτων και έργων τέχνης της βυζαντινής περιόδου και διεξάγονται   εκπαιδευτικά προγράμματα για την τέχνη της συντήρησης.

Εκτός από τα προαναφερόμενα κτίρια, το κέντρο περιλαμβάνει και τη λειτουργία ενός σύγχρονου Αναψυκτηρίου προσεχώς, πάνω στα ερείπια ενός κτίσματος, πιθανότατα συμπληρωματικού χαρακτήρα, γνωστού ως Κολληγόσπιτου. Ο υπόλοιπος ελεύθερος χώρος αποτελεί πεδίο ανοικτών πολιτιστικών εκδηλώσεων, καθώς και χώρο ξεκούρασης των επισκεπτών.

Όλα αυτά συνιστούν το Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού Χαλκιδικής «Ιουστινιανός», το οποίο έχει ως βασικό μέλημα αφενός την ενημέρωση του κοινού για το πλούσιο βυζαντινό και μεταβυζαντινό παρελθόν της Χαλκιδικής και αφετέρου τη ψυχαγωγία και αναψυχή των επισκεπτών σε έναν ανοικτό, υπαίθριο χώρο, μακριά από τον θόρυβο της πόλης και κοντά στην ηρεμία και τις ομορφιές της φύσης της χερσονήσου.